Chương 1

Sinh nhật đại thọ bảy mươi, mấy đứa cháu du học ở trời Tây lục tục kéo nhau về.

Tôi tự tay một mẻ khoai nóng hổi, thơm nức cả gian bếp. đưa con bé cháu út, đã lập tức ném đất, rồi quay nói với anh trai bằng tiếng Nga, giọng không buồn hạ thấp:

“Anh, bà này ngu à? Em đã nói không ăn rồi mà còn dúi em cái thứ dơ bẩn này.”

Thằng cháu trai thì rời mắt khỏi màn hình điện thoại, ngón tay vẫn lướt như bay, game đang vào trận căng. tiện mồm đáp lại bằng tiếng Pháp:

“Chặn bà ta lại giùm tao, cái bà già lì lợm đó lại lẽo đẽo tới gần tao rồi.”

Nụ cười trên môi tôi tắt lịm.

Đứa cháu nhất cũng không chịu kém cạnh, cắn miếng táo buông một câu bằng tiếng Đức, giọng đầy khinh bỉ:

“Tôi nghi bà ấy là heo. Không thì làm sao có thể ăn nổi mấy thứ bón bằng phân như vậy chứ?”

Cả tiệc vang lên tiếng cười hả hê. Tụi thay phiên khoe khoang trình độ ngôn ngữ như thể đang thi tài hùng biện quốc tế.

Tôi vẫn im lặng. Đợi chúng cười đủ, tôi chậm rãi mở miệng, từng câu từng chữ bật ra bằng tám thứ tiếng, mạch lạc – rõ ràng – sắc lẹm:

“Cái ‘bà già chết tiệt’ mấy đứa đang nói… là tao đấy hả?”

“Khi tụi bảo khoai bẩn, tao thật tò mò không biết tụi ăn thứ gì ngoài kia – trứng cá muối rắc vàng à?”

“Còn cái kiểu gọi bà nội mình là ‘ngu’, là ‘heo’… là ai ? Trường ngoại ngữ hay trường mất ?”

Căn phòng đột ngột im phăng phắc.

Chỉ còn tiếng củ khoai nằm trơ trọi dưới đất… vẫn còn bốc khói.

1.

Nghe nói mấy đứa cháu đang du học ở ngoài sẽ về mừng thọ tôi bảy mươi tuổi, tôi liền thức trắng một đêm, đào hết đám khoai đã dày công vun xới suốt ba tháng trời.

Sáng sớm hôm sau, tôi lại ra vườn, tự tay hái ít rau củ và trái cây chín chuẩn bữa tiệc.

Đến ngày sinh nhật, trong đã đông đủ con cháu, tiếng người rôm rả.

Tôi đặc biệt đặt một chiếc lò ở sân, dùng rau củ quả mình trồng – thứ mà mấy đứa từng rất thích, đặc biệt là khoai .

Tôi bưng khay khoai bước vào, mỉm cười gọi:

“Các cháu ngoan, mau lại ăn thử món khoai mà ngày xưa tụi con mê lắm đấy. Ở ngoài chắc chắn không có được vị ngon này đâu.”

nhưng, chúng chỉ lạnh nhạt liếc nhìn, ánh mắt đầy ghét bỏ.

Đứa cháu nhất nhăn mặt, nghiêng đầu né tránh, là người đầu tiên lên tiếng:

“Bà đừng , cháu không ăn.”

Tôi vẫn giữ nụ cười hiền hậu, đưa khay khoai về phía thằng cháu trai. cau , lắc đầu tỏ rõ vẻ mất kiên nhẫn:

“Cháu cũng không ăn…”

Tôi lặng lẽ cất khay khoai một bên, giọng vẫn nhẹ nhàng:

“Không sao đâu, bà còn nấu nồi canh nấm các cháu , ngon lắm, toàn là nấm hái.”

Tôi múc một bát đầy, đặt vào chiếc bát sứ trắng, nâng hai tay đưa đến trước mặt đứa cháu út.

Ai ngờ con bé bỗng lùi lại như gặp phải thứ gì đáng sợ, hất tay hét toáng lên:

“Bà không hiểu tiếng người à? Chúng cháu đã nói là KHÔNG ĂN rồi mà!”

Canh nóng đổ ụp cổ tay tôi, bỏng rát đến mức khiến tôi buông tay theo phản xạ. Bát sứ rơi nền , vỡ tan tành. Tiếng vỡ vang lên chói tai, cả căn phòng lập tức im bặt.

Không khí đang vui vẻ phút chốc trở nên đông cứng, mọi người đều sững người tại chỗ.

Con dâu tôi – – vội vàng đưa mắt ra hiệu con , giọng gượng gạo:

“Con làm gì ? Bà thương con tự tay nấu, mau xin lỗi bà đi.”

Đứa cháu út hừ một tiếng, không thèm liếc tôi lấy một cái, rồi nói bằng tiếng Tây Ban Nha với vẻ trịch thượng:

“Một bà già quê, suốt ngày mang mấy thứ không ra gì ra lấy lòng người khác, lại còn muốn tôi xin lỗi? Dựa vào đâu?”

Cháu dùng đũa gảy gảy đĩa rau củ, mặt đầy ghê tởm, cất tiếng bằng tiếng Nga:

“Mẹ ơi, mấy thứ này bẩn chết đi được, sao mà ăn nổi?”

Thằng cháu trai thì thèm che giấu sự khó chịu, phun ra một câu bằng tiếng Pháp, giọng đầy căm ghét:

“Mong cái bà già chết tiệt kia đừng có lại gần , cút đi!”

Con dâu tôi – – cũng cau , dùng tiếng Anh phụ họa:

“Bà nội mấy đứa vốn là một bà già quê có kiến thức gì, chịu khó nhịn một chút, lát mẹ dẫn đi ăn KFC.”

Cả lũ cháu cười rúc rích, mặt lộ rõ sự khinh bỉ:

“Bà ta là heo à? Cái gì cũng nhét vô mồm được.”

Chúng ríu rít nói cười, mỗi đứa một thứ tiếng – Anh, Pháp, Nga, Đức – tranh nhau luận xem phải làm nào đối phó với tôi, làm cách nào xử lý “đống bẩn thỉu” trên ăn mà không trách mắng.

Giữa khung cảnh ồn ào đó, con trai tôi – Trần Tĩnh – giả vờ ho khẽ, rồi lên tiếng bằng giọng đầy khách sáo:

“Mẹ à, bọn trẻ từ ngoài về, chưa quen đồ ăn trong , mẹ đừng trong lòng.”

Tôi không nói gì, chỉ chậm rãi ngồi ghế chủ tọa, tay đan lại trước mặt, giọng lạnh lùng, dứt khoát:

“Ingrate.”

(Đồ vong ân bội nghĩa.)

“Gì cơ?” – Cháu giật mình ngẩng đầu, tưởng mình nghe nhầm.

Tôi mỉm cười, ánh mắt bình thản mà sắc như dao, lặp lại một lần – lần này còn rõ ràng hơn, từng chữ như chém vào mặt:

“Une bande de ingrats.”

(Một lũ vong ân bội nghĩa.)

Căn phòng lập tức im bặt.

Tôi vẫn giữ dáng ngồi đoan trang, tao nhã, đổi tiếng Pháp – giọng nói nhẹ nhàng nhưng từng chữ lại nặng như búa bổ:

“Mon cher petit-fils, peux-tu me répéter, qui as-tu traité de porc tout à l’heure?”

(Cháu yêu, nói lại bà nghe xem, cháu gọi ai là heo ấy nhỉ?)

Rồi tôi chuyển tiếng Đức, ánh mắt bình thản quét qua cả ăn:

“Sag mal, ist Süßkartoffelbrei etwa Schweinefutter?”

(Nói thử xem, cháu bảo khoai là cám heo à?)

Tôi lại cất tiếng, lần này là tiếng Ý, giọng đầy thất vọng:

“Dopo tutti questi anni all’estero, avete imparato solo a insultare gli anziani?”

(Mấy năm trời ở ngoài, thứ các người học được chỉ là cách sỉ nhục bậc trưởng bối thôi sao?)

Tôi nâng cao giọng, chuyển tiếng Nhật, từng câu như tiếng quát lạnh lẽo vang trong không khí đang đóng băng:

“あなたがたの教養はどこへ行ったのですか？”

(Lòng giáo dưỡng của các người… đã vứt ở đâu rồi?)

Mặt thoáng biến sắc. Ánh mắt cô ta lướt qua tôi đầy hoang mang, rồi lập tức cúi gằm. Trên gương mặt là một tầng đỏ bừng của xấu hổ xen lẫn bối rối.

Lũ cháu thì tái mặt. Đứa cúi đầu, đứa nghiêng người, đứa liếc nhau, ai dám mở miệng. Gương mặt mỗi đứa một biểu cảm: bối rối, chột dạ, sững sờ.

Tôi lặng lẽ đảo mắt nhìn qua từng đứa, ánh nhìn lạnh như băng – không một tia cảm xúc.

Sau đó, tôi buông một câu bằng tiếng Tây Ban Nha, giọng đanh thép như lưỡi roi quất :

“Hijo indigno!”

(Đồ con cháu bất hiếu!)

2.

Lời tôi dứt, cả căn phòng im phăng phắc đến mức có thể nghe được tiếng kim rơi.

Trần Tĩnh như thể ai bóp nghẹn cổ họng, miệng há ra mà không nói nổi một chữ.

thì chỉ tay về phía tôi, ánh mắt đầy kinh hãi, giọng run rẩy:

“Mẹ… sao mẹ lại…”

Tôi nhìn vào cô ta, ánh mắt bình thản nhưng đầy sức nặng:

“Bình thường các người cũng dùng những từ như vậy nói về trưởng bối của mình sao?”

Giọng tôi không cao, nhưng lạnh và đầy uy nghi, khiến cả gian phòng như rơi vào trạng thái đóng băng.

Lúc này, Trần Tĩnh dường như hồn, vội bước ra, cau :

“Mẹ à, hôm nay là tiệc mừng thọ, mẹ đang làm cái gì vậy? Phải làm loạn lên mất mặt chịu sao?”

Tôi khẽ nhếch môi cười lạnh.

Đứa con trai do chính tôi mang nặng đẻ đau, nuôi bằng cả đời tần tảo, giờ lại đứng ra… không phải bênh vực mẹ mình khi xúc phạm, mà lên tiếng trách móc.

Nực cười thật.

“Làm loạn? Trong mắt con, mẹ là loại người già cả vô lý, cố tình gây chuyện, không phân phải trái đúng sai, phải không?”

“Mẹ, không phải vậy… Dù gì cũng là người một , mẹ đừng gây chia rẽ tình cảm trong gia đình có được không?”

Tôi nhếch môi, cười như không cười.

“Gây chia rẽ?” – Tôi nhìn vào mắt – ánh nhìn lạnh băng, đau đớn, thất vọng.

“Chỉ vì cái gọi là ‘hoà khí gia đình’ mà con chọn cách bịt mắt làm ngơ khi lũ nhục mạ mẹ con? Đó là cách con gìn giữ êm ấm sao?”

Bốp! – Tiếng đôi đũa ném mạnh khiến bầu không khí vốn căng càng thêm ngột ngạt.

“Chúng còn , mẹ chỉ là một bà già quê mùa suốt ngày ở ngoài ruộng, nói vài câu thì có làm sao? Nhường nhịn một chút không được à?”

Câu nói ấy như lưỡi dao, chém toạc hết bao nhiêu năm trời tôi còng lưng vì cái này.

Cháu bấy giờ cũng ưỡn ngực, hất cằm, giọng đắc thắng:

“Ở ngoài, người ta tôn trọng quyền tự do ngôn luận. Thích nói gì thì nói, có gì mà sai?”

cũng không chịu kém phần, giọng the thé cắt ngang:

“Mẹ phải chỉ học lõm vài câu ngoại ngữ trên tivi thôi sao? Làm như giỏi lắm không bằng. Ai mà biết chút tiếng!”

Tôi lạnh giọng hừ một tiếng:

“Đứa nhất cũng mười chín tuổi rồi phải không? Anh ra ngoài mà hỏi thử xem, có ai mà con cháu mười chín tuổi lại mạt sát bà ruột mình như không?”

Tôi đứng bật dậy, ánh mắt đầy giận dữ, nhìn vào Trần Tĩnh:

“Cả đời tôi lao tâm khổ tứ nuôi anh nên người, chưa từng anh coi thường trưởng bối. Giờ nhìn xem, con cái anh thành ra cái thứ gì này?”

Không ngờ bỗng gào lên, giọng the thé như phát điên:

“Con mẹ , già rồi mà còn không biết điều! Tôi tử tế đến chúc thọ bà, mà bà lại dám nói tôi không biết con? Nếu không phải tại chồng tôi cứ khăng khăng đòi về đây, bà tưởng tôi muốn bén mảng đến cái xó xỉnh chó không buồn ị này chắc?!”

Đúng lúc đó, Trần Tĩnh chen lời, giọng đầy áp chế:

“Mẹ đừng làm loạn . Chuyện như cũng phải ầm ĩ lên náo nhào cả đám? Mẹ làm vậy, sau này còn mặt mũi nào nhìn con cháu?”

Tôi quay , thấy lũ cháu đang nhìn tôi với ánh mắt chán ghét, thiếu kiên nhẫn. Mỗi đứa một câu, không kiêng dè gì :

“Bà già điên này chắc xem mấy phim ngắn lắm nên tưởng mình ghê gớm lắm. Không có ba thì cái bà học nghèo rớt kia sớm chết đói rồi.”

“Lần sau em không thèm về cái nơi rách nát này , bẩn chật, đường thì bé tí, xe em suýt cạ gầm!”

“Không có ba thì bà tưởng bà sống được cái cuộc đời này à? Mơ giữa ban ngày!”

Tiếng cười cợt, châm biếm trút tôi như đá tảng.