Chương 1 - Người Trả Nợ Hoành Thánh

Ta bán hoành thánh ở kinh thành, bán suốt hai mươi năm.

Một hôm, tử Thành vương phủ cưỡi ngựa cuồng loạn trên phố,

vó ngựa giẫm nát quán hoành thánh của ta, vung roi quất ta một nhát.

Hắn cười ngạo mạn:

“Một con tiện dân mà thôi. Bản tử cứ không bồi thường, ngươi làm gì được ta?”

Hôm sau, ta đến Kinh Triệu phủ gõ trống kêu oan.

Sáu vị Thượng thư đích thân có mặt, tả hữu Ngự sử cùng ngồi nghe án.

Ninh Chiêu hầu xách cổ tiểu tử kia lên điện:

“Lão tử bắt cái thằng nhãi này tới rồi đây!”

Hoàng đế ngồi trên long ỷ, lạnh giọng quát:

“ cho thằng nhãi đến mức phụ thân nó cũng không nhận ra đi!”

1

Lá cải thảo, cọng cần tây, bó hành tất cả được băm vụn.

Thịt heo tươi thái nhuyễn thành nhân, trộn với rau và gia vị, gói vào lớp vỏ mỏng tang.

Vỏ bánh dính chút bột khô, nhân bên trong mềm mại, thơm nức.

“Ùm ùm” một tiếng, từng chiếc hoành thánh tròn trắng được thả vào nồi nước lèo gà đang sôi ùng ục.

Bọn chúng xoay tròn trong làn nước nóng, đến khi vỏ bánh chín trong veo thì được vớt ra, đặt vào bát , rắc chút hành lá và rau mùi lên trên.

Sáng sớm đầu xuân mà được húp một bát hoành thánh nóng hổi như ,

ấm đến mức cả người tươm mồ hôi, khoan khoái vô cùng.

Sáng hôm ấy, khói trắng trong nồi vừa bốc lên, khách đã đến.

Có người gánh hàng rong đi ngang, có nghệ nhân dưới chân , có phu xe từ nam chí bắc ghé qua… đều là khách quen của ta.

Hoành thánh năm tiền một bát, giữa kinh thành đất đai đắt đỏ này, coi như vừa túi tiền vừa chất lượng.

Lúc quán nhất, ta thấy vài bóng người đứng nép ở góc phố, len lén nhìn về phía này.

Nhìn kỹ lại, hóa ra là mấy học trò mới vào kinh cử, trọ ở căn rẻ tiền cuối phố nhà Lý thúc.

Chỗ trọ ấy vốn là củi cải tạo lại, trời cuối tháng rét căm căm, cửa sổ gió lùa vù vù, mà vẫn chẳng thổi bớt được mùi mốc meo trong .

Nhưng nó rẻ, một đêm chỉ mười tiền.

Đám học trò ấy nhà nghèo, một bát hoành thánh năm tiền, cũng đổi ba hôm nhai bánh khô lót bụng.

Ta thở dài, vẫy gọi tụi nhỏ:

“Lại đây đi, chỗ ta có thể ghi nợ.”

Vài người trong số nhìn nhau, dự mãi mới rụt rè bước tới.

Góc sạp có một cây nhỏ, là ta tự trồng ba năm trước.

Đầu xuân rồi, trên cành cây đã nhú ra vài chồi non.

Ta bảo bọn ngồi vào chỗ dưới gốc cây, từng cái bát, lần lượt múc hoành thánh đưa cho từng người:

“Cứ yên tâm mà . Mài đèn khổ học bao nhiêu năm, đừng để đến lúc then chốt lại gãy gánh.”

Thấy có người ngồi thừ, chưa chịu động đũa, ta đổi giọng, làm ra vẻ dữ dằn:

“Ta ghi sổ hết đấy nhé. Mai này các ngươi đỗ đạt làm quan, ta nhất định sẽ đến từng nhà mà đòi nợ!”

“Lúc ấy mà dám chối, ta sẽ tới tận Kinh Triệu phủ gõ trống cáo trạng, kiện tân khoa tiến sĩ quỵt tiền hoành thánh của ta!”

Người kia bật cười “phụt” một tiếng, nhưng chỉ chốc sau mắt đã đỏ hoe.

Giọt nước mắt rơi xuống mặt nước trong bát, gợn lên một vòng sóng nhỏ lăn tăn.

2

Vừa hết tháng Giêng, lại đến mùa xuân cử.

Kinh thành chật kín những sĩ tử lũ lượt kéo về ứng thí.

Có kẻ gia cảnh khá giả, vừa vào thành đã thuê trong các hội quán, khách điếm ở thành hoặc Tây thành.

Những chỗ ấy bài trí tinh tế, tiểu nhị phục vụ chu đáo, bút mực giấy nghiên sẵn sàng cả.

Sợ làm trễ nải việc ôn tập, ba bữa cơm nóng cùng nước sôi đều được đưa đến tận mỗi .

Tương xứng với sự tiện nghi ấy, giá thuê cũng đắt đỏ vô cùng.

Thành ra, phần học trò vẫn chọn ở lại khu Nam Bắc thành.

Hai nơi phần là nhà dân cải tạo lại, giường phản thông gió, chăn đệm ám mùi ôi thiu.

Một chỉ tốn mười tiền.

thành quý, Tây thành giàu; Nam thành nghèo, Bắc thành tiện.

Cùng là đèn sách khổ học mười năm, mà cảnh ngộ khác biệt một trời một vực.

Quán hoành thánh của ta mở ngay đầu chợ khu Nam thành.

Trước kia là ta trông nom.

Ba năm trước, mất, ta mới thay tiếp quản.

Ba năm qua ta cải tiến công thức hoành thánh, dần dà cũng tích được chút tiếng tăm.

Dạo gần đây, sĩ tử vào kinh ứng thí một nhiều, phần đều tụ họp quanh khu chợ Nam thành.

Quán hoành thánh của ta vì mà nào cũng nghịt người.

Học trò nào thật sự không xoay nổi tiền, ta liền ghi tên lại, cho nợ.

Có người ngại ngùng, mặt mũi không đành, đòi làm công đổi bữa.

Ta bèn kiếm vài việc vặt giao cho làm.

Có làm có , trong lòng cũng thoải mái hơn đôi chút.

cùng ngồi cùng mấy , ai nấy cũng dần quen mặt.

Bọn hùn tiền mua nến, chờ quán dọn xong thì quây lại ngồi đọc sách.

Ánh nến leo lét, tiếng lật sách sột soạt, trăng sáng xuyên qua bóng cây in xuống mặt đất loang lổ.

Ta ngồi trong góc tính sổ, cảm thấy đêm nay dường như không âm u rờn rợn như những đêm trước nữa.

Bên phía mấy sĩ tử bỗng rộ lên tiếng ồn ào, xen lẫn cả tiếng cười đùa náo nhiệt.

“ cô ơi!” Có người tiếng gọi, “Huynh đệ Tạ muốn hỏi cô bao nhiêu tuổi rồi? Đã có phối chưa ?”

Giữa một trận ồn ào hò hét, Tạ Tri Học bị đẩy ra trước.

Hôm đầu tiên đến quán hoành thánh của ta, cũng chính là hắn ngồi đực ra không chịu động đũa.

Tạ Tri Học đỏ mặt, ánh mắt cũng trở nên lấp lửng né tránh.

“… cô … ta…”

Học trò mà, sĩ diện mỏng, bị trêu chọc tí là bối rối không giấu mặt vào đâu.

Ta ngẩng đầu lên, chẳng chút nể nang, đảo mắt giá hắn từ đầu đến chân.

“Ngoại hình tạm được, lại là người đọc sách, cũng coi như không tệ.”

Mắt Tạ Tri Học lập tức sáng rỡ lên.

“Tiếc là…” ta lười biếng tiếp, “mẹ ta trước lúc mất có dặn, ta phải tìm người ở rể.”

Ánh mắt lấp lánh kia lập tức ảm đạm xuống.

Trên đời này, chỉ có đàn ông không có chí khí mới chịu đi làm rể nhà người ta.

Sĩ tử lòng mang khí cốt, khoa cử trước mắt, sao có thể dễ dàng chấp nhận ấy cho được.

“Được rồi, lo mà ôn bài đi cho tử tế.”

Ta phẩy , cúi đầu tiếp tục sổ sách.

Nhưng Tạ Tri Học lại không chịu đi.

Hắn đứng chần chừ hồi lâu, hít sâu một hơi, rồi mở miệng:

“ cô , tại hạ năm nay mười chín, trong nhà đã có huynh trưởng thành thân, việc nối dõi tông đường vốn huynh ta gánh vác.”

“Tôi giờ mình nghèo rớt mồng tơi, không xứng với cô. Nhưng nếu lần này đỗ, liệu tôi có thể quay lại, xin thân với cô không?”

Lời ấy thật khiến ta sững người.

Ta ngẩng lên, lại cẩn thận giá hắn một lượt nữa.

Tuổi trẻ mà, chỉ vì chút ân tình vụn vặt đã dám đem cả đời ra cược, chẳng chút dự.

Đến khi bạc đầu, ngoảnh lại nhìn, chỉ thấy hối hận khôn nguôi.

…Cũng chỉ là một đứa trẻ thôi.

“ đỗ rồi hẵng .”

Ta lơ đãng đáp, giọng mơ hồ không rõ.

3

nhưng ta không ngờ, Tạ Tri Học lại nhất cử đoạt khôi trong kỳ xuân vi lần này.

Sau điện thí, hắn được chính hoàng thượng điểm danh làm Trạng nguyên.

Tiểu thư út của nhà các lão vẫn chưa đính , hoàng đế làm mối, hỏi ý hắn có nguyện ý không.

Tạ Tri Học lại mình đã có ước, từ chối thánh ân.

“Thần xuất thân bần hàn, thuở mới vào kinh đến cơm không nổi.”

“ cô bán hoành thánh ở đầu chợ Nam thành, là người lương thiện, từng nhiều lần cưu mang thần.”

“Thần từng hứa với nàng, nếu đỗ, ắt sẽ quay về thân.”

“Được bệ hạ cùng Trần các lão ưu ái, thần vô cùng cảm kích, nhưng thân là nam tử, một lời đã hứa, nghìn vàng cũng không đổi.”

Tuy hắn từ chối sự vua ban, nhưng hoàng đế lại khen ngợi hắn ơn trọng nghĩa, nên đã ban thưởng nghìn lượng bạc, bảo hắn mang sính lễ tới thân.

Người chưa tới, tin đã lan khắp kinh thành.

Cả khu chợ đầu Nam thành chen chúc người tới náo nhiệt, đến mức ta không làm gì được nữa.

Ta dứt khoát đóng quán, thu dọn sớm.

Đồ đạc mới xếp được một nửa, Tạ Tri Học đã dẫn mối và sính lễ đến thân.

Ta kéo cánh cửa vải xuống, mặc kệ mối cùng đám người vây khuyên nhủ điều, nhất quyết không mở cửa.

“Trạng nguyên lang, mời huynh quay về.”

“Chỉ là mấy bát hoành thánh, chẳng đáng để huynh thân báo đáp.”

“Giữa hai ta vốn không có tình ý, cớ gì huynh phải vì chút ân nghĩa mà đổi cả một đời?”

Phải, đây là ân nghĩa, chứ không phải tình yêu.

Nếu ta thực sự bị danh phận “phu nhân trạng nguyên” làm mờ mắt, bất chấp mà gật đầu thành thân, vậy chẳng phải sẽ dùng hết chút nghĩa tình ít ỏi này vào một cuộc nhân gượng gạo hay sao?

mối đến khô cả cổ, cuối cùng hất khăn một cái:

“Trạng nguyên lang, ra tiền mừng cưới này ta chẳng được rồi.”

Tạ Tri Học trầm mặc giây lát.

Hắn một mình bước tới, cách tấm mành gỗ gọi ta:

“ cô , hôm nay là ta đường đột.”

Ta thở dài:

“Không, là ta sai.”

“Mấy trước vì sợ ảnh hưởng đến kỳ , có nhiều ta chưa rõ với huynh.”

“Ta huynh cảm kích vì được ta giúp đỡ, nhưng với ta, tất cả chỉ là tiện mà thôi.”

“Tiền hoành thánh tổng cộng ba trăm năm mươi lăm , huynh nhớ trả là được.”

Tạ Tri Học khẽ thở dài.

“Được.” Giọng hắn mang theo nỗi ngẩn ngơ khó tả.

4

Tạ Tri Học để lại ba trăm năm mươi lăm lượng bạc trắng, là để thanh toán tiền hoành thánh.

Sau hôm ấy, này lan ra khắp phố ngõ nhỏ, ai ai cũng .

Quán hoành thánh của ta nghịt người, ai cũng muốn tới ta là hạng người gì, hoành thánh có hương vị ra sao.

Cùng lúc , cũng có không ít sĩ tử lũ lượt kéo đến trả nợ tiền hoành thánh.

Có người đỗ đạt vàng bảng, có người lại lỡ bước nơi bảng rồng.

Có kẻ gặp được cơ duyên mới, trả gấp mười, gấp trăm lần số cũ; có người túng thiếu, chỉ âm thầm trả rồi vội vàng rời đi.

Cũng có người từ biệt tăm, chưa từng quay lại.

Nhân tình ấm lạnh, sự vô thường.

là thường ở đời.

Ta sổ nợ ra, cẩn thận dấu từng món sau khi nhận tiền xong.

Tính toán lại số tiền tích góp suốt bao năm, ta quyết định sang lại gian nhà cạnh quán hoành thánh, rồi tỉ mỉ sửa sang lại.

Gian nhà không , chỉ kê tám cái bàn.

Nhờ có danh tiếng của Tạ Tri Học, không ít nhân mặc khách cũng ghé đến tiệm ta, gọi một bát hoành thánh, may.