Chương 1

1.

Mùa đông năm 1977 đến sớm lạ thường. Vừa qua lập đông, cây hòe đầu làng đã rụng sạch lá.

Tôi đứng trong sân, nhìn bóng lưng Thẩm Chí Quân đang thu dọn hành lý, ngón tay vô thức vuốt nhẹ tờ đơn xét duyệt về thành phố.

Tờ giấy mỏng như cánh chuồn chuồn, nhưng nặng tựa ngàn cân — trên đó chỉ có hai cái tên: Thẩm Hồng, con trai chúng tôi; và Hứa Mạn Lệ, ánh trăng trắng trong lòng anh ta.

“Lưu Huỳnh, vợ chồng một thời, chờ tôi ổn định ở thành phố rồi nhất định sẽ đón em và Chiêu nhi đoàn tụ.”

Thẩm Chí Quân quay lại, giọng nói thành khẩn như đang đọc lời thề.

Tôi bình thản gật đầu, gấp tờ đơn lại, nhét vào chiếc túi vải màu xanh lính của anh ta.

Kiếp trước, tôi đã tin câu nói ấy suốt mười năm.

Tin đến khi tóc xanh hóa bạc trắng, đến khi cây hòe già đầu làng chết khô, vẫn chẳng thấy bóng dáng anh ta quay về.

“Tôi đi nấu cơm.” Tôi quay người bước vào bếp, không để anh ta nhìn thấy khóe môi mình đang khẽ nhếch lên — một nụ cười lạnh.

Lửa trong bếp lách tách cháy, tôi nhìn chằm chằm vào ngọn lửa nhảy múa, ký ức kiếp trước cuộn trào như thủy triều.

Kiếp trước, tôi ngu ngốc biết bao.

Thật sự tin anh ta sẽ quay lại đón mẹ con tôi.

Tết đến, tôi luôn bày thêm một bộ bát đũa.

Mỗi bức thư gửi về, tôi đều đọc đi đọc lại hàng chục lần.

Đêm đêm, tôi lắng nghe từng tiếng gió, tưởng là bước chân anh ta trở về.

Mãi đến mười năm sau, tôi bắt xe lên tỉnh thành tìm anh ta.

Trước cổng khu tập thể cơ quan giáo dục, tôi thấy anh ta nắm tay Thẩm Hồng — khi ấy đã lớn — bên kia ôm eo Hứa Mạn Lệ, ba người cười nói rộn rã bước vào trong.

Bác bảo vệ nhìn tôi, rồi cười nói: “Gia đình trưởng khoa Thẩm là gia đình mẫu mực của cả khu đấy.”

“Mẹ, con đói.”

Giọng của Thẩm Hồng kéo tôi trở lại thực tại.

Thằng bé năm tuổi đứng bên bếp, đôi mắt mong ngóng nhìn chằm chằm vào chiếc bánh ngô trong nồi.

“Sắp xong rồi.” Tôi xoa đầu con, lấy nốt miếng bánh cuối cùng ra.

Thẩm Hồng giống anh ta như đúc, đặc biệt là đôi mắt sáng rực kia — mỗi lần nhìn ai, đều mang theo vài phần kiêu ngạo.

“Cha con sắp đưa con lên thành phố rồi, con vui không?” Tôi khẽ hỏi.

Thẩm Hồng vừa gặm bánh vừa gật đầu: “Cha nói trường ở thành phố tốt lắm, có cả thư viện, còn có cung thiếu nhi nữa!”

Thằng bé vung tay phấn khích: “Cô Hứa còn bảo sẽ đưa con đi xem phim!”

Ngực tôi chợt nghẹn lại.

Hứa Mạn Lệ, con gái của trưởng phòng giáo dục huyện, cũng là “người cũ” của Thẩm Chí Quân trước khi bị điều về quê.

Năm xưa, chính cô ta âm thầm lo liệu để anh ta chỉ phải ở nông thôn hai năm, rồi được duyệt suất về lại thành phố.

“Lưu Huỳnh.”

Anh ta bước vào bếp, tay cầm một chiếc phong bì.

“Ở đây có ít tem phiếu và tiền, chắc đủ cho em dùng ba tháng. Đến lúc đó, anh…”

“Không cần.” Tôi đẩy chiếc phong bì lại. “Tôi tự lo được.”

Thẩm Chí Quân nhíu mày: “Em đừng cứng đầu nữa. Anh biết trong lòng em còn giận, nhưng lần này suất về thành phố ít lắm, mà bố của Mạn Lệ đã giúp rất nhiều…”

“Tôi hiểu.” Tôi cắt ngang lời anh ta.

“Đồng chí Hứa có ơn với anh, anh nên báo đáp cô ấy.”

Anh ta sững người, như thể không ngờ tôi lại bình tĩnh đến vậy.

Kiếp trước, tôi từng gào khóc, vùng vằng, cuối cùng bị chặn họng bằng một câu: “Em đừng trẻ con nữa.”

Đêm đó, đợi cả nhà yên giấc, tôi lặng lẽ rời giường, lôi túi hành lý đã chuẩn bị sẵn từ dưới gầm giường ra…

Trong tay nải là vài bộ quần áo thay, chiếc vòng bạc mẹ đẻ tặng ngày cưới, cùng với hai mươi cân tem phiếu tôi âm thầm tích góp suốt nửa năm qua.

Dưới ánh trăng lờ mờ, tôi cúi xuống nhìn con lần cuối.

Thẩm Hồng đang ngủ say, tôi khẽ hôn lên trán thằng bé.

Nó trở mình, miệng lẩm bẩm, bàn tay nhỏ vô thức siết lấy mép chăn — y hệt như anh ta.

Tôi để lại một mảnh giấy trên bàn bếp, chỉ vỏn vẹn mấy dòng:

“Chí Quân: Tôi đi rồi, đừng tìm. Chúc anh và cô ấy hạnh phúc.”

Trời vừa tảng sáng, tôi khoác tay nải, rời nhà, đến gốc cây hòe đầu làng.

Dưới tán cây, Vương thẩm đã đứng chờ sẵn.

“Con bé à, con thật sự nghĩ kỹ rồi chứ?”

Vương thẩm là bạn cũ của mẹ tôi, cũng là người duy nhất trong làng biết tôi sẽ rời đi.

“Nghĩ kỹ rồi ạ.” Tôi nhận tấm vé xe trong tay bà, “Cảm ơn thẩm đã giúp con.”

Vương thẩm thở dài, dúi vào tay tôi một túi vải nhỏ:

“Trứng luộc đấy, mang theo mà ăn đường. Đến tỉnh thành thì tìm Giám đốc Lưu ở xưởng dệt, bà ta còn nợ thẩm một ân tình.”

Tôi ôm chặt lấy Vương thẩm, mùi hương xà phòng thân thuộc trên người bà khiến tôi không kìm được, nước mắt cứ thế trào ra.

“Con bé ngốc, khóc cái gì.”

Vương thẩm vỗ nhẹ vào lưng tôi.

“Mẹ con mất sớm, ta đã hứa với bà ấy sẽ chăm con. Cái thằng Thẩm Chí Quân kia không xứng, rời xa nó cũng là tốt.”

Tôi lau nước mắt, xoay người, từng bước bước lên con đường đất dẫn ra thị trấn.

Lần này, tôi sẽ không đợi nữa.

2.

Phòng tuyển dụng của nhà máy dệt ở tỉnh thành đông nghịt người xếp hàng.

Tôi siết chặt tờ giấy giới thiệu Vương thẩm đưa, lòng bàn tay rịn đầy mồ hôi.

“Người tiếp theo!” — Giọng nói sốt ruột vang lên từ cửa sổ tiếp nhận.

Tôi bước nhanh tới, đưa giấy giới thiệu:

“Chào chị, em là Giang Lưu Huỳnh, được Vương Tú Lan giới thiệu đến.”

Người phụ nữ trung niên phụ trách tuyển dụng đẩy kính, liếc qua tờ giấy, rồi đảo mắt đánh giá tôi từ đầu đến chân:

“Tình trạng hôn nhân?”

“Chồng mất rồi.” Tôi đáp dứt khoát, giọng điềm tĩnh như thể câu nói ấy đã được tôi luyện qua hàng trăm lần.

Thật ra, đó chính là lời nói dối tôi từng dùng để tự an ủi mình ở kiếp trước.

Những năm tháng anh ta rời đi, tôi luôn nói với người ta: “Chồng tôi mất rồi.”

Như thể chỉ có vậy mới hợp lý khi tôi cứ mãi chỉ có một mình.

“Có con không?”

Câu hỏi này khiến giọng tôi khẽ run lên:

“Không.”

Gương mặt nhỏ của Thẩm Hồng hiện lên trong đầu.

Tôi bấm chặt vào đùi mình, cắn răng chịu đau để giữ bình tĩnh.

Người phụ trách lại hỏi thêm mấy câu rồi gật đầu:

“Sáng mai sáu giờ đến phân xưởng số 3 báo danh. Thử việc ba tháng.”

Bà ta đưa tôi tờ giấy phân phòng ký túc xá:

“Phòng tập thể tám người, mỗi tháng trừ năm xu tiền ở.”

Tôi thở phào nhẹ nhõm, nhận lấy tờ giấy, liên tục cúi đầu cảm ơn.

3.

Ký túc xá nữ công nhân của nhà máy dệt còn chật chội hơn tôi tưởng.

Tám chiếc giường sắt chen chúc trong căn phòng chưa đầy hai chục mét vuông. Ở giữa chỉ có một lối đi hẹp, trên tường đóng vài tấm ván gỗ làm kệ để đồ.

Tôi đến sớm, chọn được một giường dưới, cạnh cửa sổ.

“Người mới à?”

Một cô gái mặt tròn, tóc tết bím bước vào, tay ôm chậu rửa mặt bằng sắt tráng men.

“Ừ, hôm nay vừa nhận việc. Tôi là Giang Lưu Huỳnh.”

“Tôi là Chu Tiểu Mai, xưởng hai.”

Cô ấy nhét chậu vào gầm giường, tò mò nhìn tôi:

“Chị nhìn không giống dân quê chút nào nha.”

Tôi đang nghĩ nên trả lời sao thì mấy người khác trong phòng cũng lần lượt về.

Bảy đôi mắt đồng loạt nhìn tôi — người mới — rồi từng câu hỏi ném tới dồn dập: Bao nhiêu tuổi? Quê ở đâu? Có chồng chưa?

“Góa rồi.” Tôi khẽ đáp câu cuối cùng.

Căn phòng lập tức im lặng.

“Ôi giời, tội nghiệp quá.”

Một chị lớn tuổi hơn vỗ nhẹ vai tôi:

“Sau này có chuyện gì khó, cứ tìm chị Trương nhé.”

Tôi gật đầu cảm ơn, nhưng trong lòng lại dâng lên một vị đắng chát.

Kiếp trước, tôi đúng là một góa phụ — góa phụ sống, sống trong cuộc hôn nhân chỉ còn trên danh nghĩa suốt mười năm.

Còn hiện tại, chính tay tôi đã tự đội lên mình cái danh đó.

Trời chưa kịp sáng, tôi đã bị Chu Tiểu Mai lay dậy:

“Dậy mau, sắp trễ rồi!”

Xưởng làm việc ầm ầm tiếng máy chạy, trong không khí lơ lửng bụi bông trắng li ti.

Tôi được phân vào tổ may, nhiệm vụ là ráp viền, khóa mép cho hàng thành phẩm.

Công việc này với tôi chẳng có gì xa lạ —

Kiếp trước, để kiếm thêm tiền phụ giúp gia đình, tôi đã nhận không ít việc vá vá, may may.

“Người mới, nhìn cho kỹ!”

Tổ trưởng vừa thao tác vừa hướng dẫn:

“Mỗi chiếc áo phải đủ mười hai mũi, không được thừa cũng không được thiếu. Mũi chỉ phải đều tăm tắp.”

Tôi gật đầu, ngồi vào vị trí.

Ngay khi đạp bàn máy xuống, một cảm giác thân thuộc đến lạ lan khắp cơ thể.

Kim may lên xuống nhịp nhàng, vải dưới tay tôi xoay chuyển linh hoạt.

Chẳng bao lâu, một chồng thành phẩm đã cao ngất trước mặt.

“Này, chị làm nghề này rồi đúng không?”

Giờ cơm trưa, Chu Tiểu Mai ghé sang hỏi nhỏ.

“Học chút ít ở quê thôi.” Tôi đáp lấp lửng, cắn một miếng bánh ngô.

“Xạo ghê!”

Cô ấy tròn mắt:

“Trương Tú Hoa làm năm năm còn không nhanh bằng chị. Tổ trưởng lúc nãy còn khen chị nữa đó!”

Tôi chỉ cười, không nói gì.

Buổi chiều, khối lượng công việc tăng thêm ba mươi phần trăm, nhưng tôi vẫn hoàn thành trước giờ quy định cả nửa tiếng.

Đang dọn dẹp bàn may thì một người đàn ông mặc đồng phục xanh bước đến, đi cùng tổ trưởng.

“Chính cô ấy.” Tổ trưởng chỉ tôi, “Vừa mới vào hôm nay mà nhanh tay lắm.”

Đó là Lưu Kiến Quốc, trưởng xưởng.

Ông ta cầm chiếc áo tôi may lên, quan sát kỹ từng đường kim mũi chỉ. Vầng trán đang cau lại dần dần giãn ra:

“Mũi chỉ rất ổn. Cô biết đọc chữ chứ?”

“Tôi học hết cấp hai.” Tôi khẽ nói dối một chút.

Thật ra tôi chỉ học đến tiểu học, nhưng ở kiếp trước, vì dạy chữ cho Thẩm Hồng nên tôi đã tự học thêm không ít.

Mắt Lưu trưởng sáng lên:

“Mai chuyển sang tổ mẫu thử, xem sao.”

Thế là, chỉ sau ba ngày vào xưởng, tôi từ một thợ may thường được điều lên tổ may mẫu — nơi đòi hỏi kỹ thuật cao hơn rất nhiều.

Ở tổ may mẫu, khối lượng công việc nhẹ hơn, nhưng yêu cầu kỹ thuật lại cao hơn nhiều — đặc biệt là khả năng đọc hiểu các bản thiết kế đơn giản.

“Chị Giang, tay nghề của chị đỉnh thật đấy!”

Tiểu Triệu trong tổ may mẫu nhìn cổ áo tôi vừa chỉnh sửa mà trầm trồ:

“Chỗ bo này còn tự nhiên hơn cả trên bản vẽ nữa!”

Tôi chỉ cười, không nói gì.

Kiếp trước, tôi đã may đồ cho Thẩm Hồng suốt mười năm —

Loại vải nào nên cắt thế nào, dáng người nào hợp với kiểu cắt nào… tôi thuộc nằm lòng từ lâu rồi.

Cuối tuần được nghỉ, tôi ghé bưu điện, viết thư báo bình an cho Vương thẩm.

Trên đường về ký túc xá, tôi đi ngang một hiệu sách.

Trong tủ kính trưng bày vài cuốn sách về thiết kế thời trang.

Tôi đứng lặng ngoài cửa sổ rất lâu.

Cuối cùng cắn răng, móc ra một đồng hai, mua cuốn “Cơ bản về cắt may thời trang.”

Tối hôm đó, tôi ngồi dưới ánh đèn mờ ngoài hành lang ký túc xá, đọc sách đến tận nửa đêm.

“Lưu Huỳnh, chăm quá nha!”

Chị Trương thức dậy đi vệ sinh, bắt gặp tôi đang học, ngạc nhiên nói.

“Rảnh thì học thôi chị.”

Tôi gập sách lại, xoa xoa đôi mắt đã bắt đầu mỏi.

“Ừ, người trẻ có chí là tốt.”

Chị Trương bất ngờ hạ giọng:

“Nhưng chị phải nhắc em… Trưởng xưởng Lưu á, đặc biệt “quan tâm” tới mấy cô thợ may trẻ xinh xắn. Em nhớ giữ mình, nghe chưa?”

Tôi khẽ rùng mình, gật đầu.

Kiếp trước ở làng, tôi đã gặp không ít kiểu “quan tâm” như thế,

và tôi biết — nên đối phó thế nào.