Chương 3

15.

Ba tôi từ xưa vốn là người vụng về ít nói như thế.

Thật lòng mà nói, nếu không có bà nội đứng ra,

có khi ông cũng chẳng bao giờ cưới được Tạ Tri Thu.

Dân làng thường bảo ông quá hiền.

Mà hiền quá thì dễ bị thiệt thòi.

Lúc mẹ tôi mới chân ướt chân ráo bắt đầu làm công việc ở cấp thôn,

bận túi bụi từ sáng sớm đến tối mịt, chẳng còn hơi sức đâu lo việc nhà.

Ba tôi cũng không hề than phiền nửa lời.

Ngoài nhóm bếp nấu cơm,

dần dần ông cũng học được cách xào nấu, hấp luộc…

Thậm chí về sau, tay nghề bếp núc còn giỏi hơn cả mẹ tôi.

Mẹ tôi vì thế cũng yên tâm, thuận theo mà sống.

Chẳng bao lâu, bắt đầu có người chạy đến chọc ngoáy ba tôi:

“Văn Toàn à, chú mày đúng là số hưởng thật đấy,

cưới được người như Tạ Tri Thu! Giờ tụi tao chắc phải gọi mày là… chồng cán bộ rồi nhỉ?”

“Anh nói thật nhé, vợ chú đã giỏi giang thế,

thì chú cứ yên tâm ở nhà nội trợ đi cho lành!

Nấu cơm giặt đồ cho chị cán bộ, cần gì lăn lộn dưới ruộng với tụi anh nữa?”

“Còn nữa này, Văn Toàn à, chú phải cẩn thận đấy nhé!

Dì đây là người lớn, nói ra cũng là vì lo cho chú thôi!

Phụ nữ ấy mà, cứ không chịu ở yên trong nhà,

chẳng lo sinh con, cứ nay ra ngoài với người này, mai lại tụ tập với người khác…

Lỡ một ngày lòng dạ nó lạc hướng, chú giữ nổi không?

Nhà chú điều kiện thế nào, liệu có giữ chân nổi Tạ Tri Thu không đấy?”

“Dì à.” – Mỗi lần như thế, ba tôi đều cắt lời họ,

cười hiền lành rồi nói:

“Tôi cưới được Tri Thu là nhờ cha mẹ vợ thương tình chọn cho.

Tri Thu học thức đàng hoàng, cứ suốt ngày bó buộc trong nhà thì phí quá.

Huống chi, làm cán bộ thôn là chuyện vinh dự biết bao —

người khác muốn làm còn phải có trình độ mới được!

Tri Thu ra ngoài làm việc, cũng giúp nhà tôi có thêm thu nhập.

Tôi mừng còn chẳng kịp ấy chứ!

Dì đã lo lắng cho tôi, thì chi bằng mong cho tụi tôi sống yên ổn, tốt đẹp một chút!”

Đám mấy bà cô bà dì nghe vậy cứng họng, đành hậm hực bỏ đi.

Ba tôi tuy hiền, nhưng phân rõ đúng sai.

Ông cũng biết cách bảo vệ Tạ Tri Thu của mình.

Trước kia tôi vẫn thắc mắc, với tính ba tôi hiền như đất,

sao lúc tôi ra đời — khi họ hàng ai nấy cũng hô hào đem tôi cho người ta —

ông lại không răm rắp nghe lời người lớn như thường lệ?

Mẹ tôi thì bình thản đáp:

“Ba mày à? Ông ấy biết từ sớm rồi.”

Hả?

Mẹ kể, ngày đó dù điều kiện sinh đẻ không hiện đại như bây giờ,

cũng chẳng có ai bắt phải đi khám định kỳ.

Nhưng khi thai được sáu tháng, mẹ vẫn đi siêu âm ở bệnh viện huyện.

Lúc ấy bác cả tôi đang làm ở bệnh viện đó.

Vừa khám xong là bác nói thẳng với ba:

mẹ tôi đang mang thai con gái,

và có khả năng bị vẹo bàn chân bẩm sinh.

Mẹ bảo, lúc đó cả hai người… đã từng do dự.

Nhưng khi ấy mẹ tôi đã mang thai sáu tháng rồi.

Vì muốn có con, mẹ chẳng biết đã uống bao nhiêu thang thuốc bắc.

Ba tôi thì xót mẹ.

Thêm vào đó, bác sĩ cũng nói tình trạng chân bị vẹo của tôi không quá nghiêm trọng.

Thế là hai người bàn bạc rồi quyết định giữ lại cái thai —

giữ lại tôi.

Tôi chào đời vào mùa đông năm 1989.

Mùa đông năm đó, họ hàng lại thay phiên nhau kéo đến nhà tôi —

căn nhà cấp bốn chỉ có hai gian vách đất —

ở lì cả mấy ngày trời.

Thế nhưng, không ai lay chuyển được ba tôi.

Ông cứ lặng lẽ, kiên định, tiễn từng người một rời khỏi nhà.

Sau đó quay sang bảo mẹ tôi:

“Người ta muốn nói gì thì cứ để họ nói.

Mình nghe bên tai trái rồi cho nó bay luôn sang tai phải là xong.

Mà nếu em thấy chướng tai quá…

thì cứ coi như họ đang xì hơi là được rồi!”

Câu nói đó khiến mẹ tôi phì cười ngay tại chỗ.

Tôi hỏi bà:

“Lúc đó mẹ yêu ba thật chưa?”

Mẹ tôi quay mặt đi, lúng túng đáp:

“Yêu đương cái gì mà yêu với đương!

Sống chung từng ấy năm rồi, còn cần yêu nữa chắc?”

Tôi bật cười lén.

Cha mẹ thế hệ đó, tuy chẳng mấy khi đem yêu đương ra để nói thành lời,

nhưng tình cảm lại mộc mạc mà chân thành.

Tất nhiên, trong ký ức của tôi,

Tạ Tri Thu và ba hồi trẻ cũng cãi nhau xoành xoạch.

Có những lúc mẹ giận quá,

nói năng không lựa lời,

còn buột miệng bảo lấy ba là gả thấp.

Rằng ba chẳng có tiền,

trình độ học vấn cũng không bằng mẹ.

Hồi trước theo đuổi mẹ, ai ai cũng hơn ông về mọi mặt.

Bao nhiêu năm qua, ba tôi hết mày mò cái này đến xoay xở chuyện kia,

lúc thì buôn bán, lúc thì làm thuê làm mướn.

Nhưng nói cho cùng, vẫn chẳng có chút vận may nào ghé thăm.

Lăn lộn mãi mà vẫn chẳng nên trò trống gì.

Không gặp thời, cũng chẳng gặp vận.

Thế nhưng, kể từ một lúc nào đó —

dù mẹ có nổi giận cỡ nào,

bà cũng chưa từng lặp lại những lời ấy thêm lần nào nữa.

16.

Khi mẹ tôi ở cữ, chính dì cả là người đến chăm sóc.

Dì lớn hơn mẹ tôi mười hai tuổi.

Từ nhỏ đã thay mẹ gánh vác,

gần như một tay nuôi lớn các em trong nhà.

Thấy tôi nằm trên giường, tiếng khóc yếu ớt đến đáng thương,

dì cả rơm rớm nước mắt.

Bà thương mẹ tôi —

vừa mới gả vào nhà đã mất mẹ chồng,

mấy năm qua lại phải kiêm luôn vai trò chị dâu kiêm “mẹ tạm thời”.

Khó khăn lắm mới có được một đứa con,

vậy mà lại gặp phải chuyện như thế này.

Cả mẹ lẫn con đều khổ.

Lúc đó, mẹ tôi đang trò chuyện với dì,

vừa ôm tôi – bé xíu, ốm nhom – vừa cho bú,

thì có hàng xóm ghé qua thăm em bé,

vừa tới đã thì thào kể rằng cha mẹ nhà họ Vương lại đang sinh chuyện.

Họ nói, giờ không muốn gả con gái cho nhà họ Từ nữa.

Vì mẹ tôi vừa sinh ra một đứa trẻ tật nguyền,

chưa biết có nuôi nổi không.

Nếu chẳng may chết ở nhà họ Từ,

xui xẻo biết chừng nào.

Nghe xong, mẹ tôi cúi đầu nhìn tôi — một đứa bé nhỏ xíu nằm trong tay mình.

Tôi tuy nhỏ bé, gầy gò, nhưng lúc bú lại rất khỏe.

Mẹ tôi kể, trông tôi lúc đó như đang gắng sức sống sót từng hơi một.

Vì thế, bà nổi giận.

Mẹ lớn tiếng tuyên bố:

“Không cưới thì thôi!

Văn Xuyên nhà tôi đẹp trai, lại chịu khó, chẳng lẽ không tìm nổi ai khác?

Nếu nhà họ Vương cố tình gây chuyện thì tốt nhất cắt đứt cho xong!

Chị dâu như mẹ — chuyện này tôi vẫn có quyền quyết định!”

Tối hôm đó, mẹ đề nghị chia nhà.

Bất kể chuyện giữa chú và con gái nhà họ Vương có thành hay không,

mẹ cũng không muốn để tôi chịu thêm bất kỳ thiệt thòi nào.

Huống gì, bà cũng chán ngán cảnh làm “mẹ tạm thời” cho chú út rồi.

Bà muốn sống cuộc đời của chính mình.

Ba tôi biết chuyện, không phản đối.

Ông nội tôi cũng gật đầu đồng ý.

Ngay cả chú út, cũng không nhắc đến cô Vương nữa.

Tin nhà họ Từ sắp chia ra hai ngả truyền ra ngoài,

đám bà cô bà thím nhanh chóng biết được ngọn ngành.

Lần này, nhà họ Vương bị chỉ trích dữ dội.

Thấy cả chú tôi mấy hôm liền cũng chẳng thèm qua lại với con gái họ nữa,

họ mới bắt đầu sốt ruột.

Vương Quế Phương lại mang theo ít quà bồi bổ tới nhà xin lỗi.

Nhưng lần này, mẹ tôi chỉ giữ nguyên sắc mặt lạnh tanh,

không nói thêm gì.

Như mẹ từng nói —

chú và thím tôi tám chín phần là chẳng chia lìa được.

Nếu nhà họ Vương đã chịu xuống nước,

mẹ cũng chẳng cần thiết phải làm căng thêm nữa.

Dù sao bà cũng chỉ là một người chị dâu.

Thế nhưng, quà thì nhận, chuyện chia nhà vẫn phải làm.

Đám họ hàng nghe phong phanh, liền lần lượt đến nói chuyện dò ý.

Nhưng chẳng ai dám chen vào nữa.

Vì họ biết rõ —

Tạ Tri Thu bây giờ đã không còn là người có thể bị lời nói lung lay được nữa.

17.

Sau khi quyết định tách hộ, mẹ tôi và ba bàn bạc kỹ lưỡng.

Cắn răng chốt lại — sẽ xây hai gian nhà mới ngay sát cạnh căn nhà cũ.

Mẹ tôi nghĩ, mình cố gắng thêm chút nữa cũng được,

dù có phải vay nợ, sau này cực khổ mấy cũng ráng mà trả.

Ít ra thì… từ nay về sau,

hai gia đình có thể sống riêng biệt,

giảm đi bao nhiêu chuyện mâu thuẫn rắc rối không đáng có.

Việc dựng nhà mất gần một năm,

chuẩn bị cưới xin cho chú út cũng mất thêm hơn nửa năm nữa.

Đến ngày chú cưới vợ,

mẹ tôi cuối cùng cũng thở phào nhẹ nhõm.

Bà không cần phải làm “mẹ tạm thời” cho chú út nữa.

Nhưng hơi thở ấy còn chưa kịp thở hết,

thì đã bị chặn ngang.

Bởi vì giữa tiếng pháo cưới rền vang,

mẹ thấy tôi — một đứa bé lảo đảo loạng choạng,

cứ nằng nặc đòi đi xem cô dâu.

Ngay khoảnh khắc đó,

trái tim mẹ lại thắt lại một lần nữa.