Chương 5

23.

Sau khi bà ngoại qua đời, mẹ tôi suy sụp mất một thời gian.

Cuối cùng ngã bệnh.

Đến khi đi khám ở bệnh viện, mới phát hiện bà đang mang thai.

Dạo ấy, vì buồn đau cả về tinh thần lẫn thể xác,

bà không hề nhận ra mình đã trễ kinh từ lâu.

Đột nhiên biết mình mang thai,

bà không vui,

ngược lại còn lo lắng.

Bởi vì mẹ và ba tôi vốn đã bàn nhau từ trước,

chỉ sinh một mình tôi là đủ.

Mấy năm qua, ba mẹ tôi đều đã có biện pháp tránh thai.

Không ngờ, vẫn bất ngờ mang thai.

Về đến nhà, mẹ tôi nói chuyện đó với ba.

Ba tôi ngồi lì trên bậc cửa, hút thuốc cả buổi chiều, không nói gì.

Năm ấy, sau khi mẹ phát hiện có thai không lâu,

thím Vương Quế Phương cũng báo tin mang thai.

Cả làng xôn xao chúc mừng ông nội:

“Hai đứa con trai một lúc đều sắp có thêm con, vui quá còn gì!”

Nhưng tôi lại chẳng thấy vui chút nào.

Bà nội của chị A Phân ở xóm bên còn nói với tôi:

“Nếu mẹ mày sinh em trai, ba mẹ mày sẽ không thương mày nữa đâu.”

Có nhiều người nói thế, nên tôi tin thật.

Mẹ kể, dạo đó tôi như biến thành đứa trẻ điên cuồng.

Suốt ngày gây sự, khóc lóc, giận dỗi vô cớ.

Bà từng không chỉ một lần âm thầm tự hỏi trong lòng:

Liệu giữ lại đứa bé này có phải là một quyết định sai lầm?

Nhưng rồi, giống như khi quyết định giữ lại tôi năm xưa,

bà vẫn không nỡ bỏ đứa con trong bụng.

Hơn nữa, bà ngoại vừa mới mất, thì họ lại đón nhận một sinh linh mới.

Đối với mẹ tôi, đứa bé ấy giống như là…

một món quà mà bà ngoại gửi đến từ cõi âm.

Sau mười tháng mang nặng đẻ đau, mẹ sinh được một bé trai.

Bà trải qua cơn đau suốt một ngày một đêm.

Khi y tá bế đứa bé ra khỏi phòng sinh,

ba tôi dắt tay tôi lại gần nhìn.

Nhìn thấy em bé đỏ hỏn quấn trong tã,

tôi chỉ thấy — sự sống thật là kỳ diệu.

Thì ra lúc tôi mới sinh ra, tôi cũng từng nhỏ bé và đỏ au như vậy.

Thì ra mẹ tôi sinh tôi cũng đã đau đớn đến thế.

Thì ra…

được sinh ra làm người,

chẳng dễ dàng gì cả.

24.

Có lẽ là do mối liên kết tự nhiên giữa huyết thống,

nên giữa tôi và em trai chưa từng có chuyện “bằng mặt không bằng lòng” như người ta hay nói.

Ngược lại, tình cảm chúng tôi rất tốt.

Đôi khi, mẹ tôi trêu em tôi:

“Giang Giang à, con thân với ai nhất nè?”

Em tôi ngẩng cao đầu tự hào trả lời:

“Với chị con!”

Em tôi kém tôi tám tuổi.

Sau khi em ra đời, kinh tế gia đình lại càng thêm chật vật.

Ba tôi cắn răng, đi thuê một căn nhà cũ bỏ hoang trong làng,

rồi hùn vốn với bạn bè mở một xưởng sản xuất thức ăn chăn nuôi.

Làm được vài năm thì bạn của ba vào Nam tìm cơ hội,

xưởng cũng vì thế mà giải thể.

Sau đó, ba lại xoay sang làm nghề nuôi gia súc, gia cầm —

gà, vịt, ngỗng gì cũng từng nuôi qua.

Cái gì cũng làm được chút ít, nhưng không lời lãi là bao.

Ba tôi chắc vốn dĩ không phải người hợp làm kinh doanh.

Vất vả mãi mới để dành được chút tiền,

thế mà một hôm ông hớn hở ra ngoài,

về đến nhà thì cưỡi trên một chiếc xe máy Yamaha mới tinh —

gần hai mươi triệu!

Trong khi lúc đó một tháng lương của mẹ tôi còn chưa đến một triệu.

Quả nhiên, vừa về đến nhà,

ba bị mẹ mắng cho một trận tơi bời.

Không chỉ tiêu hết tiền chia lại từ xưởng cũ,

ba còn mượn thêm của người khác một khoản nữa.

Mẹ tôi sao có thể không nổi giận?

Nhưng xe thì cũng đã mua rồi,

không thể trả lại được nữa.

Mẹ nói, sau này nghĩ lại,

đời ba tôi hiếm khi có một lần tiêu xài lớn bốc đồng như thế,

thôi thì cũng coi như cho qua.

Trong ký ức của tôi,

chiếc xe Yamaha đó đã cùng ba tôi,

chở tôi và em trai đi suốt cả tuổi thơ.

Cho đến tận bây giờ, chiếc xe ấy vẫn còn nằm trong nhà kho của gia đình tôi.

25.

Những năm sau đó,

ba tôi và mẹ tôi dường như đều không gặp được vận may,

cũng không bắt kịp những cơ hội của thời đại.

Khi làn sóng đổ xô vào Nam làm ăn bắt đầu rầm rộ,

bạn bè ba tôi rủ ông cùng “ra biển lớn”.

Nhưng vì không yên tâm để mặc gia đình,

ông đã từ chối.

Lúc giá nhà ở thành phố còn chưa tăng vọt,

dì hai rủ mẹ tôi cùng đi lên huyện mua một căn nhà hay ít nhất là mặt bằng nhỏ.

Nhưng mẹ nhìn sổ tiết kiệm chỉ có vài đồng bạc,

không nỡ rút ra.

Thế là họ vẫn cứ sống yên phận trong ngôi làng nhỏ bé ấy.

Năm 1998,

nhà tôi đập bỏ căn nhà đất đã sống mấy đời, xây nhà mới.

Năm 1999,

ngay sau khi nhà mới vừa xây xong,

ba tôi theo ông chú họ lên thị trấn cách nhà hơn mười cây số,

thuê lại một khu rừng và tiếp tục làm chăn nuôi.

Từ đó trở đi,

ba tôi suốt mười năm trời chạy xe Yamaha cũ

qua lại giữa hai thị trấn.

Chiếc xe từng sáng bóng như mới,

giờ phủ đầy bụi đất, loang lổ bùn đất do đường xa gập ghềnh.

Em tôi khi còn nhỏ rất ít khi gặp ba.

Có khi một hai tháng ông mới về nhà một lần.

Lúc về thì râu ria mọc dài xồm xoàm,

đến mức em tôi phải nhìn một hồi mới nhận ra ba là ai.

Cứ như vậy,

hết tháng này qua tháng khác, hết năm này qua năm khác.

Mọi chuyện trong nhà,

đều do mẹ tôi lo toan gánh vác.

Mẹ phải quản luôn từ vườn dâu, tằm trên gác,

đến ruộng lúa ngoài đồng, gạo phơi ngoài sân —

từng việc một, không thiếu thứ gì.

Mẹ tôi phải trồng cải dầu, nuôi gà vịt.

Vẫn kiêm chức trưởng ban phụ nữ của làng.

Còn phải lo chuyện cơm nước, tắm rửa, dọn dẹp cho tôi và em trai.

Một mình mẹ gồng gánh cả nhà,

âm thầm chống đỡ mà không than thở.

Khi em trai tôi mới năm tuổi,

lũ trẻ hàng xóm còn đang tung tăng rong chơi khắp ngõ xóm,

thì em đã phải chạy về nhà trước giờ cơm,

đứng lên ghế nhỏ, nhóm lửa, nấu cơm.

Đến tuổi vào mẫu giáo,

mẹ tôi đạp chiếc xe đạp cà tàng,

phía sau chở cả tôi lẫn em.

Sáng sớm, chở hai chị em đến trường, rồi mẹ mới vội vàng tới ủy ban thôn làm việc.

Tối đến tan học, lại đạp xe quay lại đón về.

Dù tôi đã học đạp xe không biết bao nhiêu lần vẫn không biết đi,

mẹ tôi cứ thế chở tôi suốt cả quãng đời tiểu học, rồi đến tận cấp hai.

Lên cấp hai, tôi học nội trú ở thị trấn,

hai tuần mới được về nhà một lần.

Mỗi lần đến tuần được về,

ba tôi đều thu xếp để kịp chạy về,

sáng sớm thứ Hai sẽ cưỡi chiếc Yamaha cũ chở tôi trở lại trường.

Nhưng đến một cuối tuần nọ, ba tôi mãi chưa thấy về.

Gọi điện sang bên kia,

ông chỉ nói:

“Bên trại chăn nuôi dạo này bận quá, không dứt ra được… Không chắc về kịp.”

Sáng sớm thứ Hai, trời còn chưa sáng hẳn,

mẹ tôi đã lặng lẽ dắt chiếc xe đạp cũ kỹ lạch cạch ra khỏi sân,

chuẩn bị đạp xe đưa tôi đến trường.

Từ nhà tôi lên thị trấn phải mất một tiếng đạp xe,

một lượt đi về ít nhất cũng mất hai tiếng.

Trước khi đi, mẹ gửi gắm thím hàng xóm,

nhờ khi em tôi tỉnh dậy thì trông giúp một chút.

Cứ thế, mẹ đưa tôi theo,

băng qua màn đêm, đạp xe ra khỏi làng, men theo con đường sỏi cũ kỹ.

Khi ấy, cả vùng quê còn chưa có nổi một chiếc đèn đường,

trời mới chỉ khoảng bốn, năm giờ sáng,

không gian vẫn chìm trong bóng tối dày đặc.

Chỉ thỉnh thoảng, vài ngôi nhà dậy sớm,

ánh sáng yếu ớt từ khung cửa sổ hắt ra,

chiếu lên mặt đường một chút le lói,

giúp chúng tôi phân biệt được hình dáng lờ mờ của bóng đêm.

Vừa ra khỏi cổng làng,

mẹ đột ngột dừng xe lại.

Một chân bà vẫn giữ trên bàn đạp, chân kia chống xuống đất,

mắt nhìn chằm chằm vào khúc cua chìm trong bóng tối phía trước.

Một lúc lâu sau,

mẹ tôi khẽ gọi thử một tiếng:

“Văn Toàn?”

Trong bóng đêm,

tiếng bánh xe lăn lạo xạo trên đường đá dần rõ hơn.

Từ khúc quanh mờ mịt đó,

một bóng người lững thững bước ra,

đẩy theo một chiếc xe máy.

Lại gần mới thấy,

toàn thân ông ấy lấm lem gió bụi,

giọng nói mệt mỏi không che giấu nổi:

“Sao hai mẹ con dậy sớm thế?”

Cả mẹ tôi và tôi đều sững người mất một lúc.

Khi phản ứng kịp,

mẹ đột nhiên cao giọng chất vấn:

“Không phải anh nói không về được à? Vậy giờ anh về làm gì!”

Ba tôi dựng xe máy xuống,

chống tay lên hông, vươn vai một cái.

Hơi thở nặng nhọc:

“Thanh Thanh phải đi học mà…

Tôi tính dậy sớm để kịp về đưa con bé đi.

Ai ngờ nửa đường xe hư…”

Chưa đến nửa chặng đường,

xe máy đã chết máy.

Thế là ba tôi đẩy bộ cả quãng đường còn lại.

Gần 10 cây số.

Chỉ để kịp về đưa tôi đến trường.

Mẹ tôi lặng im hồi lâu.

Trong bóng đêm,

tôi không nhìn rõ được nét mặt của mẹ.

Chỉ nghe thấy giọng bà ríu rít cằn nhằn ba tôi.

Cằn nhằn vì ông dậy sớm về làm gì,

bà cũng biết đạp xe đưa tôi đi học kia mà.

Lại cằn nhằn sao ông ngốc thế,

xe hư thì tìm chỗ sửa,

sao phải đẩy xe về làm gì cho khổ?

Ba tôi gãi đầu, cười ngây ngô:

“Tiệm sửa xe chưa mở cửa…”

Mẹ tôi quát lên:

“Chưa mở thì đứng đợi đấy!”

Hôm ấy, mẹ tôi càm ràm ba suốt một lúc lâu,

mà ba tôi thì chỉ ngồi nghe, không hề nổi giận.

Thỉnh thoảng còn cười khúc khích như trẻ con,

như thể chuyện đẩy xe mười cây số không là gì cả.

Sau đó, ba về mượn xe của chú út,

chở tôi đến trường.

Chẳng bao lâu sau,

mẹ tôi lén lút ra ngoài,

mua về một chiếc xe máy tay ga cho nữ.

Bà gan lắm.

Chưa từng lái xe máy lần nào,

vậy mà chỉ xem người ta chạy mẫu có hai lần,

đã dám một mình cưỡi xe về tận nhà.

Nghe kể lại, ba tôi sợ tái mặt.

Hôm sau ông vội vã quay về,

nắm tay mẹ tôi, bắt bà luyện cho thật thuần rồi mới cho đi tiếp.

Từ đó trở đi,

chiếc xe máy tay ga nhỏ nhắn ấy thay thế cho Yamaha,

trở thành người bạn đồng hành chở tôi đến trường suốt những năm cấp hai.

Tiếng “tạch tạch” của chiếc xe tay ga nữ,

cũng chính là âm thanh đã vang vọng suốt thời niên thiếu của tôi.